Vernuftig ego
Is er een manier om spiritueel narcisme te voorkomen? Op zich is het mooi dat goeroes het belang van het kalmeren van het ego omarmen – al rijden ze ondertussen zelf nogal eens in een Rolls Royce rond. Maar lukt dat ons in de praktijk ook echt? Alleen als we ons ervan bewust zijn hoe ontzettend lastig dat is. De manier waarop spirituele trainingen nu aan het publiek worden verkocht, is daarbij een serieus obstakel. Yoga en mindfulness zijn big business en ook de vermeende voordelen van mindfulness-meditatie hebben een miljardenindustrie aangejaagd. Yoga is in het Westen zelfs de populairste oefening voor lichaam en geest.
Veel van deze programma’s adverteren met een lange lijst beloften, waaronder de afname van stress en onrust, een groter zelfvertrouwen, meer creativiteit en focus, betere prestaties, groter succes, gezondere eetgewoonten, en zelfs een verhoogd geluksgevoel.
Als je spiritualiteit inzet om jezelf af te leiden van je ontevredenheid over je leven zal het nooit leiden tot een kalmer ego. Gezonde transcendentie gaat gepaard met het jezelf confronteren met de werkelijkheid zoals die echt is, zonder omhaal, met berusting en liefdevolle vriendelijkheid. En heeft dus niet als doel om boven de mensheid uit te stijgen. Het gaat over harmonieus deel uitmaken van het geheel. Dat betekent dat je er alles aan doet om de beste versie van jezelf te worden, zodat je iets kunt bijdragen aan een betere wereld.
Het is prima om te genieten van al die mooie mensen in ingewikkelde yogaposes op Instagram. Maar het is wél goed om daarbij te bedenken dat dit niets te maken heeft met het primaire doel van yoga. We groeien vooral geestelijk en lichamelijk van spirituele training als we die niet inzetten om ons gevoel van eigenwaarde te vergroten of om ergens bij te horen. Geestelijke groei ontstaat juist pas als we steeds weer proberen om ons gedrag en gedachten waar te nemen en te begrijpen. Zodat we direct kunnen ingrijpen als ons vernuftige ego de boel weer eens dreigt over te nemen. Misschien is het tijd dat yogastudio’s en meditatie- en mindfulnesscentra wat ontspannener omgaan met alle extrinsieke voordelen die zij beloven (‘betere gezondheid’, ‘meer concentratie’, ‘betere seks’, ‘succes op het werk’). In plaats daarvan kan spirituele training ons helpen in te zien dat het hierbij vooral ons ego is dat weer eens de kop op steekt. Dat bewustzijn is op zich al voldoende om een verlicht leven lang ons voordeel mee te doen.
Dit is een uit Psychologie Magazine overgenomen bewerkte versie van een artikel dat eerder is gepubliceerd in Scientific American.
Wordt vervolgd.
